Recensies Uit het niets

Wie ben je als al je herinneringen kwijt zijn? (Books & Macchiatos)

Stel je eens voor.

Je wordt wakker op een vliegveld.

Om precies te zijn: een verlaten vliegveld.

Maar voordat je kan nadenken over wat dat precies betekent, realiseer je je dat je eigen naam niet meer weet. En niet alleen je naam is kwijt. Je hele identiteit, je familie, je hobby’s; al je herinneringen zijn weg. Er is alleen nog maar dit vliegveld en een onverklaarbare duisternis buiten.

Het gebeurt het hoofdpersonage in het nieuwe jeugdboek van Aline Sax, Uit het Niets.

Origineel en engagerend
Het liefst zou ik niets meer willen zeggen na deze omschrijving, want het plezier van dit boek zit in de leeservaring. Om samen met Elizabeth, uiteindelijk komt haar naam terug, dit verhaal gewoon te ondergaan. Het is een boek waar je even een middagje voor moet uitrekken. Eenmaal begonnen en je wilt niet meer stoppen.

Aline Sax past in haar nieuwste boek een aantal veelgebruikte Young Adult elementen toe, zoals geheugenverlies, een tragische liefdesrelatie en een dystopisch toekomstbeeld waarbij een milieuramp de hele wereld in een onbegaanbare zwaveldamp heeft omhuld. Maar voorspelbaar is Uit het niets zeker niet. Want Sax speelt juist met deze klassieke elementen en door middel van een paar slimme onthullingen weet ze de lezer compleet op de verkeerde voet te zetten.

Te midden van deze razende pageturner ontstaat er echter ook een mooie, menselijke discussie rondom herinneringen. Want wat betekenen herinneringen voor ons als mensen, wie ben je als al je herinneringen kwijt zijn? En kun je eigen herinneringen wel echt vertrouwen? Dit allen zorgt voor een origineel en engagerend verhaal, waarin de anonimiteit van Elizabeth als hoofdpersonage voor genoeg ruimte zorgt voor de jonge lezer om zich goed te kunnen verplaatsen in het verhaal.

“En ik vertel dat ik me afvraag of het allemaal echt gebeurd is of dat het herinneringen zijn die geen echte herinneringen zijn.”

Kortom
De jonge lezer vanaf een jaar of 14 (zonder bovengrens!) zal smullen van de zoektocht van Elizabeth en de onthullingen. Net zoals de omslag een leven in scherven laat zien, komen alle stukjes voor Elizabeth langzaam weer bij elkaar; en past de koffie opeens wel naast de vingers op de piano en de schaatsen. Tenminste, totdat de laatste onthulling op de allerlaatste bladzijde nog even bevestigd dat het allemaal niet zo simpel is…

Ik kocht Uit het niets net na publicatie bij Kinderboekenwinkel De Geheime Tuin in Rotterdam. Toen de eigenaresse en ik nog even stonden praten over dit nieuwe boek vertelde ze dat ze het boek nog niet gelezen had, maar dat Aline Sax eigenlijk gewoon altijd goed is.

En ja, dat is inderdaad zo.

“Het heeft niet geholpen om mijn gedachten hardop uit te spreken. Integendeel. In mijn hoofd bonst het nog luider. Stilte voor de storm. Stilte voor de storm.”

Marcella, Books & Macchiatos

***

Uit het niets (Mappa Libri)

Wat als je op een dag ergens wakker wordt in een vreemde omgeving, zonder enige herinnering? Als je je eigen naam niet eens meer kent en geen idee hebt wie je bent? Dat is exact wat er met Elizabeth, het hoofdpersonage uit Aline Sax’ nieuwe adolescentenroman Uit het niets, gebeurt.

Elizabeth ontwaakt in een verlaten luchthaven, samen met een groepje andere mensen die eveneens geen idee hebben wat er aan de hand is. Er wordt hen verteld dat ze een van de weinige overlevenden zijn van een natuurramp die de aarde zo goed als onbewoonbaar heeft gemaakt. De luchthaven is de enige plaats die bescherming biedt, en waar er zuurstof en eten en drinken is. Alles begint er opnieuw: de overlevenden bouwen met beperkte middelen aan een nieuwe samenleving, iedereen kiest een nieuwe naam. Persoonlijk bezit bestaat niet. De Raad leidt deze nieuwe samenleving.

Elizabeth begint zich steeds meer vragen te stellen bij het leven in de luchthaven. Hoe kan het dat niemand zich iets herinnert van voor de natuurramp? Waarom doet iedereen braafjes wat de Raad hen opdraagt? Waarom krijgen de bewoners van de luchthaven zo weinig informatie over wat er gebeurd is? Is er nog een leven buiten de luchthaven? Elizabeth gaat op zoek naar haar herinneringen, die zich in flarden aan haar aandienen.

Het eerste deel van Uit het niets speelt zich af in de luchthaven, in het tweede deel zoekt Elizabeth naar een antwoord op haar vragen. Het tweede deel is een pak minder dystopisch en opvallend anders van sfeer. Niet alleen inhoudelijk, maar ook in de leeservaring is het een boek van twee delen. Terwijl het eerste deel vooral focust op de initiële verbazing van een meisje, zoomt het tweede deel in op de ervaring rond te dwalen in een wereld waarin je niet weet wie je bent en geen enkele herinnering hebt aan je eigen leven of identiteit. Voor mij lagen de twee delen soms te ver uit elkaar.

Uit het niets is een ideeënroman die je aan het denken zet. Niet alleen de vlotte schrijfstijl, maar ook het antwoord op het mysterie van de natuurramp en de verdwenen herinneringen van Elizabeth maken van Sax’ roman een boek dat je wil blijven lezen. De afloop is niet voorspelbaar of voor de hand liggend. Waar je aanvankelijk nog denkt dat de nieuwe wereld waarin Elizabeth terechtkomt echt complete fictie is, lijkt het einde van het boek niet eens zo onrealistisch.

Hadden de karakters en ook het concept wat sterker uitgewerkt mogen worden? Had er wat meer lijn mogen zitten in de twee delen van het verhaal? Had het geheel toch wat geloofwaardiger mogen zijn? Ja, dat wel, maar niettemin is Uit het niets een aantrekkelijk, vlot boek dat vraagtekens zet bij concepten die we als vanzelfsprekend aannemen. Ik heb het graag gelezen.

Sigrid Jacobs – Mappa Libri