Recensies De jongen op het dak
De jongen op het dak (Mappa Libri)
‘De wereld aan zijn voeten is klein. Nietig. De mensen krioelen als mieren. Nee, niet als mieren. Mieren vormen geordende rijen, lopen af en aan in dezelfde cadans, met hetzelfde doel. Mensen hebben allemaal hun eigen doel, hun eigen cadans. Zo herken je hen.’
Deze beginzinnen fascineren meteen. En ze slepen je mee in een eigen cadans. Zo herken je een echte schrijver. En dat is Aline Sax. Dat merk je ook als je verder leest: je voelt de jachtigheid van de ‘achtuurmensen’ in de korte, gelijklopende zinnen en komt mee tot rust met de ‘tienuurmensen’, wanneer ook het tempo van de zinnen vertraagt.
Niet alleen het ritme van de zinnen zit goed, het hele verhaal is vakkundig opgebouwd. Het beginfragment met de krioelende mensen is als een ouverture waarna de hoofdrolspeler op scéne komt: de jongen op het dak, veilig boven de wereld waar hij geen deel meer van uit wil maken. Dagen en nachten brengt hij door op dat dak boven op een flatgebouw. Van daar kijkt hij naar de mensen onder hem. Hij observeert hen en raakt geboeid door de personen die hij ziet en de patronen die hij herkent: zijn moeder die boodschappen doet en telkens even omhoog kijkt, de man die in het gebouw tegenover is komen wonen en telkens weer uit het raam staart, de vrouw die alleen op het bankje gaat zitten tot ze plotseling een hond bij zich heeft, de kantoorman die elke dag alleen zijn boterhammen opeet in het park, de muzikant bij de metro en het meisje op de fiets dat telkens opnieuw op een andere manier contact met hem probeert te maken.
Tussen deze observaties wordt een rode draad geweven die steeds duidelijker maakt waarom de jongen zich terugtrok op het dak. Hij worstelt met een immens, ondraaglijk verdriet waar ook zijn moeder letterlijk en figuurlijk onder gebukt gaat en waardoor zijn vader hen verliet, een gebeurtenis die Aline Sax kernachtig verwoordt:
‘Zijn verdriet was te groot om samen met dat van de moeder en de jongen in een flat te passen.’
Na een ziekte is zijn zusje gestorven, en dus schermt hij zich af, hij ‘heeft genoeg gevoeld. Voor de rest van zijn leven.’ Hij trok zich ook terug op het dak omdat daar niets moet. De zin die hij het meeste haat is ‘het moet, zo is het nu eenmaal.’ Ook dit ‘moeten’ werkt Aline Sax uit tot een motief. Het komt terug op een dramatisch hoogtepunt in het verhaal, wanneer hij ziet dat het meisje op de fiets aangereden wordt. Dan staat er in grote hoofdletters ‘HIJ MOET NAAR BENEDEN!’ ‘HIJ MOET HAAR HELPEN!’ Maar ook dan kan hij zijn zelfgekozen isolement niet doorbreken, hij wil immers ‘niets meer voelen.’
Aline Sax koos voor een personaal vertelperspectief en niet voor een ik-verteller. Het voordeel hiervan is dat de afstand tussen de lezer en wat beschreven wordt groter is, waardoor het verhaal niet weggespoeld wordt door emoties. Maar er is nog een ander voordeel. Als lezer neem je met de jongen op het dak mee afstand van wat er onder hem gebeurt en Sax laat de verteller afstand bewaren van de emoties en gedachten van de jongen. Het wordt aan de lezer gelaten om die in te vullen. Hoe dat werkt, wordt duidelijk uit volgend fragment:
‘Op het dak gebeuren de dingen ook gewoon. Je weet niet waarom mensen doen wat ze doen. De jongen sluit zijn ogen en beslist dat het toeval is dat de man en de vrouw om tien uur naar het veldje gaan.’
Op die manier raak je als lezer op een bijzondere manier bij het verhaal betrokken, je gaat immers vanzelf interpreteren: is het wel toeval dat die man en vrouw altijd samen naar het veldje gaan? Wat is er aan de hand met de man die alleen tegenover hem komt wonen? Waarom probeert het meisje zo vasthoudend contact met hem te maken?
De jongen op het dak en het perspectief dat daarmee samenhangt, is zonder meer een vondst. Niet alleen de observaties van het menselijk bedrijf slepen je mee, maar ook de originele en indringende manier waarop het omgaan met verlies wordt uitgewerkt en het zoeken naar houvast in een immens verdriet dat alles lijkt weg te spoelen. Tegelijk houdt dat standpunt van de jongen op het dak een risico in. Het is wel erg onrealistisch dat zo’n jongen dagenlang in weer en wind op dat dak blijft. Dat moet je als lezer voor lief nemen binnen een context die voor de rest heel realistisch overkomt. Zeker als je het boek een poosje weggelegd hebt, kan het moeite kosten om weer in de symboliek van dit gegeven te komen. In de slotpassage wordt de symboliek trouwens wat mij betreft nodeloos in de verf gezet, wanneer het isolement van de jongen doorbroken wordt en hij een soort toevlucht wordt voor mensen ‘met hangende schouders’, ‘schoenen met versleten punten’ en ‘ogen die alleen maar naar binnen kijken.’
De illustraties van Sassafras De Bruyn vormen een wezenlijk onderdeel van het verhaal. Op veel plaatsen nemen ze het verhaal trouwens even over en volgt een dubbele pagina met enkel beeld. Vaak worden wolken afgebeeld, die daardoor een leidmotief worden dat voert naar een verlossende climax op het einde. De jongen op de kaft heeft ook letterlijk zijn hoofd in de wolken, een erg betekenisvol beeld. De tekeningen zijn uitgevoerd in grijstinten, maar De Bruyn gebruikt toch af en toe kleur om aandacht te vestigen op iets bijzonders dat de somberheid doorbreekt. De winkelende moeder is blauw ingekleurd, in het park gaat je blik meteen naar de vrouw in witte mantel op de blauwe bank en naar de blauwe hond voor haar. Wanneer de jongen verscheurd wordt door emoties als het meisje wordt aangereden, wordt alles rood ingekleurd. Onvergetelijk is ook het beeld van het grijze meisje met de gele veer onder haar neus.
Behalve het kleurgebruik maakt ook het perspectief de illustraties opmerkelijk. In vele tekent de illustratrice de scénes vanuit vogelperspectief, zoals de jongen die ziet. Wanneer ze daarbij inzoomt, krijg je vaak sprekende beelden, bijvoorbeeld van het meisje dat oogcontact zoekt met de jongen op het dak.
De jongen op het dak is een bijzonder boek, een intrigerend samenspel van woord en beeld en een originele en beklijvende inkijk in wat een immens verdriet met een kind kan doen en hoe dat de kijk op de mensen en uiteindelijk die mensen zelf kan veranderen.
Jan Van Coillie, MappaLibri
***
De jongen op het dak (Jongeren.boekensite.gent)
Dat Aline Sax een woordkunstenaar is die emoties en gevoelens in woorden kan gieten is een understatement. Dat Sassafras De Bruyn een beeldkunstenaar is die met haar potloden als geen ander sferen en verlangens kan weergeven is een understatement. Als die beiden dan elkaar begrijpen en aanvoelen dan, dan ontstaat er magie.
Het boek lag al een tijdje, enkele weken zelfs, in mijn zichtveld en steeds dierf ik het niet openslaan uit schrik om die magie te verbreken. Ik heb dat dikwijls met boeken waar ik naar uitkijk. Mijn schroom om er in te beginnen was natuurlijk ongegrond, ik wist het wel, maar uitkijken naar iets moois is ook mooi.
‘De jongen op het dak’ is een prentenboek, een (voor)leesboek, een kijkboek, een filosofisch boek, een feelgood boek, een boek voor kinderen, een boek voor volwassenen, ach gewoon een boek dat je in huis of in de klas moet het hebben. Duidelijk, een boek dat inspireert.
Ik zou het verhaal oneer aandoen mocht ik in detail treden en het verhaal, zelfs deels, inhoudelijk toelichten. Er zit een jongen op het dak. Hij kijkt naar beneden en bekijkt de wereld onder hem. Van op afstand, alleen. Hij heeft nu geen nood aan anderen. Hij ziet ook meer van bovenuit dan er tussenin. Het is die verscheidenheid van mensenlevens in een krioelende massa die Aline Sax zo mooi in woorden weet te vatten. Een verscheidenheid die mensen, individuen verbindt met elkaar. Zij doet dit in prachtig georkestreerd samenspel van emoties en gevoelens waar uit droefheid en verdriet nieuwe krachten ontstaan.
Je voelt tijdens het lezen en bekijken van die prachtige potloodillustraties dat de twee kunstenaars ook elkaar begrepen. Stiekem ben ik jaloers op zo’n verbondenheid, het moet heerlijk zijn om dit te kunnen meemaken. Sassafras De Bruyn brengt met haar potloden woorden tot leven en schenkt daar een extra dimensie aan. Het is alsof ook die potloden eigen levens leiden, waarschijnlijk wel. Spaarzaam en ingetogen gaat zij met veel grijswaarden en een enkele kleurtouch mee op in dit verhaal, soms met subtiele details, soms zonder woorden met volledig dubbele pagina’s. Dit zijn geen illustraties bij een verhaal. Neen, dit is een verstrengeling van beeld en woord.
‘De jongen op het dak’ een meerlagig fragiel verhaal voor jong en oud dat mij deed nadenken maar evengoed zorgde voor een warm gevoel.
Jan stevens, redacteur boekensite.gent
***
Een bijzonder kinder-jeugd-allround koesterboek (Brugge Leest)
Ik beken, alweer liet ik het boek even sudderen, vanwege andere spelers. Maar de jongen op de kaft, met zijn hoofd onzichtbaar in de wolken, drong aan. De auteursnamen drongen mee. Allereerst Sassafras De Bruyn, dé pijlsnel tekenende Sassafras van TV éen, die ik zo vaak bewonderd had. Bladzijde na bladzijde volgde ik haar suggestieve, verfijnde en poëtische potlood, in sobere grijstinten met af een toe een ingekleurd detail dat de aandacht naar het verhaal trekt. Het verhaal van Aline Sax, van wie de historische verhalen in mijn ‘jeugdboeken-overblijfkast’ prijken. Lijvige zoals ‘Wij, twee jongens’/ ‘Geen stap terug’/ ‘Grensgangers’/ ‘De gebroken harp’… ik grabbel maar wat uit haar oeuvre. In ‘De laatste reis’ en ‘Het meisje en de soldaat’ zagen we een soberder Aline Sax, nog verstillend in ‘De lantaarnaansteker’. Samen met Ann De Bode bracht ze ons terug naar de donkere negentiende eeuw van Dickens met een sprookjesachtige knipoog naar Andersen en Roald Dahl. En nu dus, in dialoog met Sassafras, ‘De jongen op het dak’.
Een jongen zit op het dak. Alleen, weg van de drukte, met een verdriet dat te groot is voor de kleine ruimte van zijn flat. Het verdriet om zijn dode zusje, om zijn vader die voor het verdriet gevlucht is, voor de tranen van zijn moeder. In sobere korte hoofdstukken observeert hij de wereld onder hem: de chaos van de achturen-, de voorzichtige tienurenmensen. Enkele figuren springen er uit, ingekleurd door Sassafras: zijn moeder, een nieuwe overbuurman die tot zijn schrik te dicht komt, een kantoorman op een bankje, een muzikant, een verdwaalde hond, een jonge vrouw op wie niemand let… Bladzijde na bladzijde volgt hij, veilig verborgen op het dak, hun eenzaam verhaal, doorkruist met flarden herinneringen. Tot een oplettend meisje de stilte in zijn hoofd verstoort, met ballonnen, met briefjes, met een ijsje in een mandje, met muziek (‘de melodie kringelt omhoog, als de zoete geur van oliebollen’), en hij het verdriet langzaam een plaats kan geven.
Dit is een heel bijzonder boek. In ieder detail wordt afstand bewaard, in het symbool van het hoge dak, in de hij- vorm, zoveel afstandelijker dan een directe ik- verteller, de sobere, heldere bladschikking, alles ademt zijn verdriet, de verschillende soorten eenzaamheid en de langzame verwerking uit. Maar ook groeiende spanning: hoe zal het al die figuren vergaan? En wat met het meisje en de jongen?
Dit is een boek dat je met de kinderen dicht bij je moet lezen en volgen in de beelden, samen, met je eigen vertrouwde stem als derde speler. Een koesterboek waarbij ik spontaan aan de beginverzen van M.Vasalis in Soto Voce dacht:
Zoveel soorten van verdriet
ik noem ze niet.
Maar één, het afstand doen en scheiden.
En niet het snijden doet zo’n pijn,
maar het afgesneden zijn
Jet Marchau, Bruggeleest.be
***
De jongen op het dak (Pluizer)
De vrouw die elke dag haar hond uitlaat, de man op het bankje, het meisje op haar fiets, de mensen die zich om tien uur naar de bakker haasten, de chaotische achtuurmensen … Niemand ontsnapt aan de observerende ogen van de jongen op het dak. De jongen zit al een tijdje op het dak en is niet van plan om te verhuizen. Vanop zijn veilige hoogte observeert hij de kleine menselijke figuren en hun gedrag. Met de mensen zelf heeft hij geen contact. Tot er een meisje naar boven kijkt en hem opmerkt. Voor het eerst voelt hij opnieuw menselijke warmte. Iets wat hij lang niet had gevoeld. Of toch niet sinds zijn vader wegging en zijn moeder ongelukkig werd. Dat het meisje op straat hem met grote ogen aankijkt, maakt de jongen bang en nieuwsgierig. Voor het eerst, sinds de dood van zijn zusje, kijkt iemand hem opnieuw aan.
Dat Aline Sax niet aan haar proefstuk toe is, bewijst ze in haar boek De lantaarnaansteker. Ook in dit boek lost ze alle verwachtingen in. Sax schrijft vanuit haar eigen leefwereld, vanuit wat haar raakt en wat haar ontroert. De neerslachtige gevoelens van de mama van de jongen zijn rauw en écht beschreven. De banale gedragingen van de mensen op straat, bevestigen de broosheid van ons bestaan. Geen filosofische uitweidingen of diepzinnig taferelen, maar louter een observatie vanuit de ogen van een kind. Het kwetsbare verhaal wordt met de nodige finesse, humor en luchtigheid beschreven. Geen boek waarvan je uren moet uithijgen, maar een boek om jezelf en de wereld een spiegel voor te houden. Een boek dat je op een andere manier doet kijken. Rouw, afscheid en verdriet worden teder beschreven.
Niet enkel de tekst, maar ook de illustraties van Sassafras De Bruyn zijn adembenemend. De zwart-witte potloodtekeningen doen het verhaal opleven. Het gebruik van de drie hoofdkleuren geven de tekeningen diepte en trekken de aandacht. Dat de gezichten van mensen soms niet helemaal worden getekend én toch aangrijpend zijn, getuigt van grote kennis en kunde. De combinatie met de poëtische, doch niet zweverige, schrijfstijl van Sax, maakt dit boek een pareltje. Het is onmogelijk om één overheersend thema aan het boek toe te schrijven. Zowel afscheid nemen, intens contact met mensen, rouwverwerking, het belang van vriendschap, de grauwe wereld rondom ons, het geluk in kleine dingen … komen in het boek aan bod. Het ideale boek om gelukzalig in te verdrinken.
Lindsy Desmet, Pluizer
***
De jongen op het dak (Pluizuit)
Een jongen zit op het dak en observeert de wereld beneden. Hij maakt er geen deel van uit. Hij zit daar in de hoogte en kijkt.
Zo ziet hij de eenzame kantorenman op het bankje, de nieuwe overbuurman met de hond, de muzikant met de hond die even kwijt is, de vrouw zonder hond, het kind met de gele ballon,… Hij ziet hoe lot en toeval het leven van mensen bepalen en hen dwingt om keuzes te maken. En als het nodig is, zal hij hen daarbij helpen… Ondertussen ontspint zich ook de ware toedracht waarom hij daar zit. En zo verweven zijn persoonlijke leven en dat van zijn omgeving organisch met elkaar.
Meteen vanaf pagina 1 is dit verhaal raak. In korte hoofdstukken ontwikkelt zich een meeslepend relaas, verteld met broze woorden en vele stiltes. De allegorie van de afzondering van de jongen in de hoogte en de realiteit onder en rondom hem matchen perfect.
Het ganse verhaal evolueert traag maar zeker. Beetje bij beetje lost Sax de nodige informatie om de lezer in de ban te houden. En zo evolueert de toon van raadselachtig en triest geleidelijk naar hoopvol en louterend.
Bijzonder knap daarbij zijn de quasi meditatieve illustraties die het geheel meer dan alleen verluchten. Zij vertellen mee het verhaal en spreken je aan op je intuïtie. Sassafras observeert en geeft weer, meestal licht afstandelijk maar soms ook erg raak en dichtbij. Zo speelt zij met sferen en stimuleert zij de verbeelding van de lezer/kijker. Met voorzichtige potloodlijnen schetst zij grijzige prenten die je bewondering opwekken. De sobere maar juist gekozen toevoegingen van kleur hier en daar versterken de sfeer en de kern van wat zij wil uitdrukken.
Een samenwerking die kan tellen en die het medium ‘boek’ optilt naar graag geziene hoogtes. Mede dank zij de puntgave vormgeving van Dries Desseyn.
Een aanrader!
Eric Vanthillo – Pluizuit
***
De jongen op het dak (Jeugdliteratuur café Hebban)
Vandaag mogen wij de spits afbijten in een blogtour rond De jongen op het dak van Aline Sax. Annemieke, Ilja en Joke lazen samen het boek en hebben er heel wat over te vertellen in deze boekenpraat.
Korte inhoud
Er zit een jongen op het dak van een gebouw. Hij zit er de hele dag en de hele nacht, kijkt naar de mensen onder hem en wat ze doen op straat. Hij kan er geen deel van zijn, de drukte en de gebeurtenissen. Het doet te veel pijn, en dus besluit hij slechts te kijken… Maar dan blijkt dat er ook mensen daar onder zijn, die kijken en observeren…
Auteur
Aline Sax (1984) is Vlaamse, historica en auteur. Op haar vijftiende debuteerde ze met het historische jeugdboek Mist over het strand, meteen goed voor een nominatie voor de Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen. Las je al eerder iets van deze schrijfster?
Joke: Ik kende haar naam omdat haar vorige boek De lantaarnaansteker me al enkele keren was opgevallen. Ik las het nog niet maar het staat hoog op mijn WIL-lijst en nu ik De jongen op het dak gelezen heb, stijgt het weer een paar plaatsen.
Ilja: Een paar jaar geleden las ik Het meisje en de soldaat van Aline Sax. Het gaat over de Eerste Wereldoorlog en het boek maakte destijds indruk op mij.
Annemieke: De schrijfster is helemaal nieuw voor mij… ik kende haar nog niet. Pas na het lezen kwam ik erachter dat ze de schrijfster is van De lantaarnaansteker wat ik graag nog eens wil lezen. Ook haar boek De laatste reis maakt me erg nieuwsgierig.
Interesse
Dat je aan deze boekenpraat deelneemt, betekent dat het boek je op één of andere manier aantrok. Wat maakte dat je dit boek bent gaan lezen?
Joke: Ik ben eerst de korte inhoud op de achterflap gaan lezen en die vond ik interessant. Ik hou wel van gevoelige thema’s in boeken. Het moet wel goed gebracht worden dan: geen drama om het drama. Té is nooit goed. Ook het feit dat ik de Lantaarnaansteker al op mijn verlanglijstje had staan, maakte dat ik nieuwsgierig was naar dit boek.
Ilja: Ik werd ook getriggerd door de flaptekst. Ik vind de cover namelijk niet heel aansprekend voor de beoogde doelgroep, ik vind hem vrij ‘volwassen’, maar de achterflap wekte wel mijn interesse. Net als Joke ben ik ook te porren voor gevoelige thema’s. Wel merk ik vaak in gesprek met leerlingen of jeugdige biebbezoekers dat dit soort boeken niet vanzelf bij de lezer terecht komt. Ik wilde dan ook dit boek lezen om het aan te kunnen raden, zodat het juiste boek bij de juiste lezer komt. Zelf dacht ik ook wel de juiste lezer voor dit boek te zijn…
Annemieke: Ook voor mij geldt dat de flaptekst mijn aandacht wist te trekken. Ik ben van huisuit pedagoog en heb daardoor een sterke interesse in kinderboeken met pedagogische thema’s, omdat ik weet dat het lezen van boeken herkenning kan bieden of kan stimuleren open te zijn over gevoelens. Deze boeken kunnen kinderen enorm helpen. De kaft spreekt me eveneens aan, al ben ik het met Ilja eens dat het wat volwassen oogt voor een boek voor kinderen vanaf 9 jaar. Ik weet dan ook niet of het voor die leeftijdsgroep erg uitnodigend is. Aan de andere kant misschien ook juist wel omdat het eruit springt en niet past in de lijn der verwachting, qua covers. Qua lezen hoopte ik dan ook dat dit boek een boek zou worden dat ik kon gebruiken om kinderen of jongeren aan te raden, die worstelen met vergelijkbare situaties.
Sterrenslag
Thema’s: 4,5 sterren
Annemieke:***** Het boek bevat een belangrijk thema, namelijk het thema rouw en afscheid nemen. Het geeft volgens mij twee belangrijke boodschappen mee, namelijk dat iedereen rouwt en verdrietig is op zijn eigen manier en dat het eenzame gevoel dat je kunt hebben in een situatie waarin je verdrietig bent niet betekent dat je ook daadwerkelijk eenzaam bent. De eigenheid waarmee deze thema’s aan bod komen vind ik prachtig!
Ilja:**** Deze thema’s, rouw en eenzaamheid, vind je niet vaak in kinderboeken. In dit boek vind ik ze echt perfect verwerkt. Je voelt het verdriet en de eenzaamheid door het hele boek, maar het wordt nergens te zwaar. Dat komt doordat er voldoende ruimte over is voor een eigen interpretatie. De zware thema’s zijn heel mooi door het boek heen verwerkt!
Joke: ***** Het accent ligt zeker op rouw en afscheid. Toch vind ik dat de auteur erin geslaagd is om verschillende aspecten van verdriet te verwerken en neventhema’s aan bod te laten komen. Er is de eenzaamheid van de jongen maar ook van verschillende personen die hij vanop het dak observeert waarbij de oorzaak van die eenzaamheid voor iedereen anders is. En gelukkig is er ook ruimte voor hoop zodat het geheel niet te zwaar om te dragen wordt. Vaak zijn het dieren die een troostende rol spelen. De jongen neemt in het verhaal letterlijk afstand van zijn probleem en dat helpt om juist te observeren, het verruimt zijn zicht op verschillende situaties. Die symboliek vind ik heel mooi.
Schrijfstijl: 4 sterren
Annemieke: *** Persoonlijk moest ik wat wennen aan de schrijfstijl van het boek. Wat daar de reden van was, kan ik maar moeilijk zeggen. Misschien heeft het te maken met het perspectief van waaruit het boek geschreven is… het perspectief klopt helemaal bij het boek (want de jongen weet ten slotte ook niet meer dan wat er over de mensen op straat beschreven wordt), maar toch moest ik er even inkomen. Het zorgt er misschien voor dat ik als lezer ook moet zoeken naar de mensen op straat en dat dat even wennen is. Want tegelijkertijd was het ook een schrijfstijl die me wist te boeien en me uitnodigde om verder te lezen!
Ilja: ***** Ik vind de schrijfstijl echt perfect gekozen. Er ontstaat een soort afstand tussen de jongen, zijn verdriet en jij als lezer. De schrijfstijl laat daardoor ruimte over voor je eigen idee, gevoel of ervaring. Voor mij zorgt de keuze voor deze stijl juist dat de inhoud binnenkomt, zonder dat het zwaar op mij drukt. De boodschap komt over en binnen, maar ik kan het tegelijkertijd bij het boek houden. Ik vind het moeilijk om te omschrijven, maar de keuze om het verhaal zo te vertellen en in combinatie met de indrukwekkende tekeningen, is denk ik de kracht van dit boek!
Joke: ***** Ik houd heel erg van deze poëtische schrijfstijl. Auteurs die met weinig woorden heel veel kunnen zeggen, het is iets waar ik enorm veel bewondering voor heb.
Hij herkent haar meteen. Haar schouders hangen.
De jongen observeert vanop een afstand waardoor hij tracht zijn gevoelens wat te onderdrukken maar als lezer interpreteer je en lees je tussen de regels door. Ik vraag me wel af of de jeugdige lezer dit zonder begeleiding zal kunnen. Daarom vind ik het een heel geschikt boek om voor te lezen en over te praten.
Illustraties: 4 sterren
Annemieke: **** De illustraties in het boek passen bij de kaft, en hebben op mij hetzelfde effect als de kaft. Het spreekt mij erg aan, al weet ik niet of het direct de interesse zal trekken van jeugdige lezers. De sobere keuze voor zwart-wit tekeningen met hier en daar een klein gekleurd detail passen echter wel heel goed bij het verhaal en vooral bij het gevoel dat ik vermoed dat de jongen op het dak heeft. De kleurdetails lijken ook bewust gekozen, het rode bij het ongeval, de gele bij de ballonnen. Het lijkt in het boek alsof er beetje bij beetje ruimte komt bij de jongen om andere dingen toe te laten, en dat zie je op deze manier terug in de illustraties.
Ilja: **** De tekeningen zijn een groot onderdeel van het verhaal. Wat niet in de tekst wordt verteld en meer zie je terug in de tekeningen. Uit elke plaat spat de zorg er vanaf. Zoals Annemieke ook al aangeeft, lees ik ook de bewustheden van de details af. Over elk ding is nagedacht en dat maakt het verhaal compleet. Wel is de stijl van de illustraties niet helemaal mijn persoonlijke smaak, maar het past wel perfect bij het boek, de cover en het verhaal en dat kan ik zeer zeker waarderen.
Joke: **** Sassafras De Bruyn (1990) illustreerde eind vorig jaar nog Het geheime boek van Sinterklaas. Zelf maakte ik kennis met haar poëtische tekenstijl tijdens het lezen van het eveneens wondermooie Ik geef je mijn hart. Haar stijl past perfect bij het verhaal en het thema van dit boek. Illustraties en tekst tillen elkaar naar een hoger niveau. De grijze potloodtekeningen benadrukken het verdriet en de kleuraccenten van geel, blauw of rood versterken het gevoel bij een gebeurtenis. Zoals het rode het drama weergeeft bij de tekening van het zieke zusje. De tekeningen combineren realisme met fantasie zo zit menig persoon met zijn hoofd in de wolken. Geen verwijzing naar de figuurlijke betekenis maar vermoedelijk wel naar het feit dat ze in gedachten verzonken zijn. Kijk en luister zeker eens naar de boektrailer hieronder en dan merk je dat ook de muziek erbij zorgvuldig uitgekozen is en perfect bij de sfeer van tekst en beeld past. Het is duidelijk dat er zeer veel zorg besteed is aan het doen kloppen van het hele plaatje.
***
Poëtisch boek over rouw, afscheid en verdriet ***** (Hebban)
Op het dak zit een jongen, hij kijkt naar beneden, naar de mensen op straat… Hij gaat niet naar beneden, hij kijkt alleen maar toe. Want deel uit maken van de mensen op straat doet hem te veel pijn.
De Vlaamse schrijfster Aline Sax heeft al meerdere boeken op haar naam staan, met tal van onderwerpen en zeker ook serieuze onderwerpen. Voor De Jongen op het Dak is zij de samenwerking aangegaan met illustrator Sassafras de Bruyn. Samen zetten zij een ‘volwassen’ boek neer, gericht op kinderen vanaf 9 jaar.
In dit boek komen thema’s zoals verdriet, rouw, afscheid nemen en eenzaamheid aan bod. Bovendien geeft het boek een belangrijke boodschap mee, namelijk dat iedereen op zijn eigen manier omgaat met rouw, met afscheid nemen en met verdriet. Daarnaast laat het zien dat ook al voel je je eenzaam, dat niet wil zeggen dat je ook daadwerkelijk eenzaam bent. Want heel soms kijkt er van die mensen op de straat, ook wel eens iemand naar boven…
De illustraties spelen op een prachtige manier in op het verhaal. Hun soberheid past bij de emoties van de jongen. Daarnaast zijn er kleuraccenten in het boek terug te vinden die passen bij het verhaal. Het rood bij het ongeluk, de gele ballonnen. En zo blijkt het boek meer dan alleen verdriet. Het boek brengt ook hoop, op een prachtige manier!
Dit boek is uitstekend geschikt om het onderwerp rouw, verdriet en afscheid nemen met kinderen te bespreken. Het biedt ruimte om als ouder of opvoeder samen met kinderen stil te staan bij een moeilijk onderwerp waarvan je hoopt dat je kind of de kinderen waarmee je werkt er nooit mee te maken krijgen!
Een boek dat absoluut aandacht verdient, maar vooral respect! Het boek is verrassend volwassen voor kinderen van 9 jaar, wat misschien ook wel juist heel erg goed past bij het onderwerp. Daarmee is het absoluut een boek om als ouder, opvoeder of professional aan je lijstje toe te voegen voor als het moment komt dat je dit onderwerp moet bespreken!
***
De jongen op het dak (Books & Macchiatos)
De jongen op het dak is een boek over verdriet, maar ook over zoveel meer. Een beetje afstand verandert je blik op het leven, dit boek doet hetzelfde.
In korte hoofdstukken introduceert schrijfster Aline Sax ons aan deze jongen op het dak. Langzaam maar zeker wordt een schets van een familie zichtbaar; een ziek zusje, een verdwenen vader. Lege bedden. We vinden een boek over een jongen met verdriet, maar ook een moeder met verdriet. Verdriet wat zo groot was dat het niet meer samen in een flat paste.
De jongen op het dak is een boek wat meteen met de deur in huis komt vallen, dit boek draagt verdriet uit en ik voelde mij als lezer bijna melancholisch. Het minimale kleurpalet van grijstinten en blauw geven dit boek een ander uiterlijk dan je standaard jeugdboek. Schetsachtige illustraties van Sassafras de Bruyn passen bij dit gevoel, je voelt je ietwat verloren. Je kijkt samen met de jongen op het dak naar de menigte beneden en je past er even niet meer tussen. De wereld gaat door, die man in het pak met z’n koffer zit elke dag weer op het bankje. De hond zoekt nog steeds een baasje.
Het boek heeft bijna iets weg van een graphic novel. Soms zijn bladzijdes alleen maar illustratie, een indrukwekkend en donker wolkenspel zegt evenveel als alle woorden. Je voelt je klein. Er bestaat een versterkend samenspel tussen tekst en illustraties in het gehele boek maar de illustraties hebben echt hun eigen stem. Hun eigen verhaal om te vertellen.
Want dan komt er kleur op de bladzijdes, rood. Een klein meisje met een rode trui wat naar boven kijkt. En dan geel, een ballon die naar boven komt zweven met een vraag. “Waarom zit je daarboven?” Hier beneden is het zo gek nog niet.
Voor elke lezer
De jongen op het dak is zo’n boek wat bewijst dat jeugdliteratuur geen bovengrens hoeft te hebben. Het boek wordt verkocht met de leeftijd van 9+ jaar, maar ik kan me ook zomaar voorstellen dat een moeder dit boek oppakt en het voor zichzelf leest. Ik kan me ook zomaar voorstellen dat elke lezer, welke soort lezer dan ook, dit boek kan waarderen.
Want er is sprake van een dubbele impliciete lezer in De jongen op het dak. Het boek is geschreven voor de jonge lezer, maar ook de volwassen lezer zal zich aangesproken voelen. Sommige nuances zullen een jonge lezer voorbijgaan maar juist dubbel zo hard aankomen bij de meer ervaren lezer. Thema’s zoals verdriet, rouw, eenzaamheid. Het is allemaal zichtbaar in De jongen op het dak. Maar ook hoop mag er zijn, in de vorm van een gele ballon. En nog veel meer.
Vooral het einde zorgde voor een hand die even in mijn hart kneep. Een einde dat mij deed denken aan Kleine Sofie en de Lange Wapper, beslis zelf maar hoe je dit interpreteert. Het is maar wat je er zelf in kunt zien én in wilt zien.
Zo bijzonder.
De eerste keer las ik De jongen op het dak in korte stukjes. Het voelde eigenlijk als te veel, te mooi, te moeilijk, te bijzonder om in een keer te lezen. Ik wilde dit verhaal koesteren, mijn tijd nemen. En zo las ik het boek over de loop van een paar dagen. Maar na uitlezen kon ik mezelf niet stoppen en begon ik opnieuw, en in dezelfde zit las ik dit boek nog een keer. Nu in een stuk door.
Nog steeds was het te veel, zelfs de tweede keer was ik ademloos en kon ik geen woorden verzinnen om zelfs maar mijn eerste reactie te geven. Ik hoop dat deze recensie het boek eer aan doet. Want dit is zo ongelooflijk bijzonder, ik wil De jongen op het dak met elke lezer wil delen.
Ja, echt elke lezer. Volwassen lezers, lees dit jeugdboek, juist jullie ook.
Want De jongen op de dak is een boek vol verdriet, een boek waar de lezer een melancholisch gevoel van zal krijgen. Maar dat is niet het enige, het is ook een boek over omgaan met verdriet en daarbij een boek over hoop. Het is een boek over eenzaamheid, in een wereld die soms veel te groot lijkt, maar De jongen op het dak is ook een boek van mensen. Je bent nooit echt alleen.
Lees dit boek, bekijk het. Wees net zo ademloos als ik.
Marcella, Books & Macchiatos
***
De jongen op het dak. Een wondermooi boek (Unicorns & Fairytales)
Toen ik dit boek in handen kreeg las ik hem in 1 trek uit. Met wondermooie tekeningen van de bekende Sassafras De bruyn. Het boek is geschreven door Aline Sax en gaat over een jongen dat op het dak zit en de wereld onder zijn voeten in de gaten houdt. Zo verwerkt hij het verlies van zijn zusje en het vertrek van zijn vader. Een mooi verhaal, erg knap geschreven.
Dit kwetsbaar verhaal over afscheid en verdriet toont hoe je vanop afstand naar iets kunt kijken en zo iets kunt verwerken. Maar het leert meer dan dat. Ik leerde ervan dat je vaak dieper, langer en gerichter moet kijken naar iets om te weten wat er speelt. Ik leerde dat waarnemen veel meer is dan alleen maar kijken en ik leerde dat, wanneer je dieper kijkt naar mensen, je dingen ziet die je eerst niet wist. Wanneer je iemand echt begrijpt, dan kan je hem pas helpen.
Het verhaal gaat over een jongen die heel veel verdriet heeft. Zijn zusje is gestorven en zijn vader is weggegaan. Doorheen het verhaal wil je graag weten wat er gebeurde en af en toe kom je er stukjes van te weten. Het verhaal neemt je mee in de gedachten van de jongen. Hij zit dagelijks op het dak en kijkt naar de mensen beneden. Hij ziet vaak dezelfde mensen en als hij goed kijkt, ziet hij hun routines of hoe die veranderen. Hij ziet de gevoelens, verliefdheden, bezorgdheden, de handelingen die ze doen enz… Op een dag komt er een meisje voor het huis staan en kijkt naar boven. Sinds die dag zwaait ze, maakt ze muziek en stuurt ze met een ballon dingen naar boven. De jongen doet eerst alsof het hem niets kan schelen maar eigenlijk is het voor hem wel een troost. Ik denk dat het meisje hem doet denken aan zijn zusje. Hij heeft het er duidelijk heel moeilijk mee dat mensen zomaar weggaan. Het verhaal gaat verder met momenten waarbij er een man mee op het dak komt zitten en het meisje komt uiteindelijk ook een keer naar boven en het eindigt met een beeld van hem en zijn zusje die op de grond liggen te kijken naar de hemel. Een mooi boek dat de gevoelens illustreert van rouwen en hoe afstand nemen een oplossing kan zijn. Een boek dat een troost kan zijn voor kinderen.
***
Aangrijpend jeugdboek over rouwverwerking (In de boekenkast)
Elke dag zit er een jongen op een dak. Hij is daar graag, sinds het overlijden van zijn zusje komt hij liever zo min mogelijk in aanraking met andere mensen. Zijn vader heeft het gezin allang verlaten. Zijn moeder geeft haar zoon de ruimte om zijn verdriet op zijn manier te verwerken.
Vanaf zijn plekje op het dak kan hij de vele straten en het park aanschouwen. Hij ontdekt patronen in het gedrag van mensen. Zijn observaties worden steeds sterker. Hij leert dat andere mensen ook met emoties worstelen. Zoals de nieuwe buurman aan de overkant, de dame op het bankje in het park en de man in pak. Maar de jongen kan hier niets mee, of toch….
Hij zit daar veilig op zijn dak, niemand kijkt omhoog. Totdat er een meisje langskomt. Zij ziet hem! Zou zij zijn isolement kunnen doorbreken?
De jongen op het dak maakt indruk. Het jeugdboek is geschikt voor kinderen vanaf circa negen jaar, maar ik weet zeker dat ook veel volwassenen onder de indruk zullen zijn van dit verhaal en de veelzeggende illustraties. Aan de vormgeving is duidelijk veel aandacht besteed en dat komt het verhaal ten goede. Het geheel maakt een serene indruk.
Het verhaal leest ondanks het zware onderwerp gemakkelijk weg. Het geheel laat een blijvende indruk achter en het verhaal heeft een positief eind. De boodschap is duidelijk: heb oog voor elkaar! De jongen op het dak is zeker een aanrader voor iedereen die een groot verlies heeft geleden. Maar eigenlijk is dit een boek dat iedereen even zou moeten lezen, het verdient je aandacht. Het laat op eenvoudige wijze zien wat verlies en eenzaamheid met iemand kan doen en hoe dit soms op eenvoudige wijze doorbroken kan worden. Mooi boek voor in de klas en thuis.
Sandra Hutchison, In de boekenkast
***
De jongen op het dak (Valeries Boekenwereld)
In de leeswereld domineren de boeken. Kinderboeken, Young Adultboeken, thrillers, romans, detectives, science fiction, oorlogsboeken; iedereen heeft er vast wel een paar thuis liggen. Boeken vol letters, hoofdstukken en delen. Echter, de leeswereld kent ook een andere kant. De boeken waarin tekst en beeld gecombineerd worden. Maandag met meer dan letters staat in het teken van deze boeken: graphic novels, geïllustreerde dichtbundels, prentenboeken en meer! Vandaag: De jongen op het dak.
‘Dan gebeurt het: de knak. Het hoofd van de jongeman zakt, samen met zijn schouders en zijn knieën. Langzaam gaat hij op de doos zitten. De jongen kent de knak. Het is één kort moment. Als je denkt dat het wel gaat, als je denkt dat je je alleen de mooie momenten kunt herinneren. Dan schuift één zwarte herinnering ervoor. Knak, zegt het dan in je.’ (p. 16)
Een jongen zit op het dak van het gebouw waar hij woont. Hij kijkt naar beneden om de pijn binnenin niet te moeten voelen. Hij kijkt vanop een afstandje naar de mensen onder hem. Hij observeert, maar wil niet deelnemen aan het leven dat die mensen onder hem leiden. Hij ziet de man in het gebouw tegenover hem, die langzaamaan de dozen in zijn huis uitpakt. Hij ziet de vrouw op het plein, die op het bankje zit. Hij ziet het meisje dat naar school gaat en plots hem ziet…
De jongen op het dak is een klein en breekbaar verhaal over het intense verdriet dat bij verlies en afscheid nemen hoort. Concreet probeert de jongen het verlies van zijn zusje een plek te geven, maar alle gevoelens die in het verhaal aan bod komen, zijn op elk soort verlies van toepassing. Het mooie aan het verhaal is dat de jongen het verdriet van verlies ook in andere mensen herkent, zoals de man die in de tegenoverliggende flat komt wonen. Verlies is dus niet alleen iets slechts, het kan ook mensen dichter bij elkaar brengen.
Naast het thema verdriet, toont Aline Sax ook hoe toeval een routine kan worden, maar dat sommige dingen toch gewoon gebeuren. Samen met de jongen op het dak leert de lezer kijken naar mensen, maar verder dan enkel naar hun uiterlijk. Ook naar waar ze naartoe gaan, wat ze doen en wat hun houding lijkt te vertellen. Of wat er schuilgaat achter hun gezichtsuitdrukking of verscholen ligt in hun ogen.
De illustraties van Sassafras De Bruyn vatten de gevoelens duidelijk samen en zorgen voor een sterke virtuele voorstelling van de gedachten van de jongen op het dak. Met een beperkte hoeveelheid kleur weet de illustrator prenten te maken die de lezer triggeren en dankzij het kleine kleurelement een hoopvolle sfeer toevoegen aan het verhaal.
Aline Sax schreef een krachtig verhaal dat vertelt dat iedereen een eigen manier heeft van omgaan met verlies. Daarnaast zorgt ze voor een beetje hoop, die mooi wordt aangesterkt door de illustraties van De Bruyn. De jongen op het dak is prachtig in al zijn eenvoud.
Valerie, Valeries Boekenwereld